Havayolu Taşımacılığı

Kıtalar arası yük taşımacılığında havayolu ve denizyolu olmak üzere iki ulaştırma türü öne çıkmaktadır. Denizyolu taşımacılığında en önemli avantaj düşük maliyet, havayolu taşımacılığında ise hız ve emniyettir (Boeing, 2012: 8). Bununla beraber, havalimanlarında verilen yük indirme-bindirme ve elleçleme hizmetlerinin yavaşlığı havayolu taşımacılığının hız avantajını olumsuz etkilemektedir. Uzun mesafeler için, hem yük hem de yolcu taşımacılığında havayolu taşımacılığının avantajları fazladır. Ancak havayolu taşımacılığında birim taşıma maliyetleri diğer taşıma türlerine göre daha yüksektir. Bu yüzden, uzun mesafelerde daha çok, küçük hacimli ve kıymetli kargolar havayolu ile taşınmaktadır.

Havayolu ile hem yük hem de yolcu akışında kara ulaşım araçlarına transfer işlemi gerekmektedir. Taşınan malların kara ulaşım araçları ile hinterlanda aktarılmasında havalimanının altyapı, üstyapı ve teknik yeterlilik düzeyi önem arz etmektedir. Havalimanının depolama ve aktarma fonksiyonu, teknolojik yeterlilik düzeyi, gerekli ekipmanla donatılması ve geniş alana sahip olması gibi özelliklere bağlıdır. Buna karşın havayolu, havalimanları dışında taşıma yolu yatırımı gerektirmeyen bir ulaştırma sistemidir.

Havayolu yük taşımacılığı, denizyolu yük taşımacılığında olduğu gibi, özellikle küçük ülkeler bağlamında, daha çok uluslararası ticarette önemli rol oynamaktadır. Tüm dünyada ülkeler arası artan etkileşimin bir sonucu olarak hava taşımacılığı gelişmekte ve sektöre olan talep hızla artmaktadır. Ticarette ortaya çıkan büyüme, teknolojinin gelişmesi ile geniş gövdeli uçakların üretimi, yeni hizmet sunum süreçleri gibi etkenler, sektörün ilerleyen yıllarda öneminin daha da artacağını göstermektedir.

• Havayolu taşımacılık hizmeti, talep dalgalanmalarına karşı, daha sonra sunulmak üzere depolanamaz. Uçuşta boş kalan koltuk, satış fırsatını tamamen kaybetmiştir. Bu durum havayolu işletmelerinin pazara sundukları kapasiteyi etkili bir şekilde yönetmesini, üretimin mümkün olduğunca çoğunu satabilmesini gerektirir. Tersi durumda doluluk oranı ve gelirler azalacak, birim maliyetler ise artacaktır.
• Hizmet kişiseldir, sunulan hizmet her yolcu tarafından farklı bir biçimde algılanabilir. Bu durumda müşterilerin istek ve ihtiyaçlarının doğru bir şekilde anlaşılması ve bunların hizmet sürecinde karşılanıp geçilmesi gerekir. Tersi durumda havayolu taşımacılığı hizmetine duyulan talep ve dolayısıyla gelirler azalacaktır.
• Havayolu taşımacılığı hizmeti bir süreçtir, aynı anda üretilir ve tüketilir. Mallarda olduğu gibi hizmet sunumunun iade edilmesi ya da değiştirilmesi mümkün değildir. Tüketiciler de hizmet sunumu sürecine katılırlar. Bu durumda hizmet sürecinin her anı hem havayolu işletmesi hem de müşteri için önemlidir. “Gerçeklik dakikaları” olarak adlandırılan bu anların etkili bir şekilde yönetilememesi algılanan hizmet kalitesini düşürebilir (Carlzon, 1990). Bu durum talebi azaltabilir, talebin azalması da gelirleri azaltacaktır.
• Hizmet sunumunun kalitesi tüketilmeden önce anlaşılamaz. Mallarda olduğu gibi tüketim öncesinde ürünün kalitesini test etmek, kullanımı denemek mümkün değildir. Bu durum yukarıda açıklandığı gibi, taşımacılık hizmet sürecinin bizzat gerçekleştiği anları önemli kılar.
• Havayolu taşımacılığı hizmet sunumunun gerçekleşmesi her zaman kesin değildir. Teknik sorunlar ya da meteorolojik koşullar gibi nedenlerle uçuş gecikebilir ya da iptal edilebilir. Uçuş gecikmeleri ve iptalleri işletim maliyetlerini artırır, algılanan hizmet kalitesini düşürebilir.
• Havayolu hizmeti genellikle toplu olarak sunulur, tek bir kişi için özel sunum yoktur. Müşterilerin istek ve ihtiyaçlarını karşılayıp geçmek hizmet kalitesini, talebi, gelirleri ve müşteri bağlılığını artırmada önemli rol oynar. Bu nedenle, birbirinden farklı kişilere toplu sunum yapılıyorken bile mümkün olduğunca çok müşterinin istek ve ihtiyacının karşılanıp geçilmesi havayolu işletmelerinin başarısı açısından önemli hale gelir. Bu da etkili bir pazar bölümlendirmesi ihtiyacını doğurur. Pazar ve pazar bölümlendirmesi takip eden bölümlerde açıklanmaktadır.